Τυχαίες Λέξεις Σούρτα-φέρτα., Διχάλι, Έχπαλαι, Δαυλιά (η), Ψαλάσσω, Φουγού ή Φουβού ή Φουφού, Δικιμάζω, Ώφου, Υγιός, Γαϊδουραράς ή Γαϊδούρακας, Παραδέρνομαι, Ντεμπελχανάς, Ραχατιλίδικος, Ω μάνα μου δουλειά ή Ω διάολε δουλειά, Θεόψυχά μου, Ξεματίζω (κουκιά), Ριγκώνει το υνί., Δυο ώρες τση νύχτας, Ξεξινίζω, Εγκρεμός, Νέτα, Φρίσσα, Ντουχιουντίζω, Θροφτάρης, Ντεμενάς, Βασιλική στράτα, Αφουκρούμαι, Φώληση, Ιβάλια (τα), Παντρεμένη φάβα |
Σούρτα-φέρτα. | Το πήγαιν’ έλα. (Το άμε κι έλα)
«Μπαίνει οπουγιάς το καλοκαίρι και δα κινήσομε πάλι το σούρτα-φέρτα στ’ αμπέλια και στσοι ποτούς…» |
Διχάλι | Διχαλωτό ξύλο
«Εγροίκου κατσαράπισμα μέσα στσ’ ελυγές. Κοντοσιμώνω και θωρώ το γιό σου.
-Πουλιτσές γυρεύγεις Νικολιό;
-Όι μπάρμπα, διχάλι γυρεύγω να σάξω ασφεντόνα…» |
Έχπαλαι | Από πολύ παλιά, πάντα
«- Από πότε Μανόλη ψάλλει στην εκκλησά ο αδερφός σου ο Γιάννης;
- Έχπαλαι Νίκο. Από 15 χρονώ ντελικανιδάκι...»
«Το ανεστουλούχισμα και τα νεύρα δεν είναι τω γερατειώ ντου καζάντιο. Έχπαλαι το ’χε και τό ’να και τ’ άλλο...» |
Δαυλιά (η) | Χτύπημα με δαυλό, με ξύλο
«Ήπιασε τον Τσικνοκωστή ο Χαρκιάς να του κλέφτει τα κουνέλια και του ’καμε ντελόγο το δικαστήριο : Εσήκωσε ίσαμε το νώμο ντου τη μπαστούνα και του ’δωκε τρεις δαυλιές στην κατήνα. Έμου πονεί, έμου και ντρέπεται και δεν πορίζει καθέλου...» |
Ψαλάσσω | Τρώγω ανόρεχτα, σκαλίζω το φαγητό και ψευτοτρώω
«- Ίντα κάνει σήμερο μωρή συ η αίγα σου; Επιάσανε τόπο τα γιατρικά;
- Εστάθη σήμερο στα πόδια τζη και ψαλάσσει δυο χορταράκια απού τσ’ ήδωσα, μα...» |
Φουγού ή Φουβού ή Φουφού | Είδος κινητής παραστιάς
«Τη φουγού μας την ήφτε στην αυλή η μάνα μου. Ήβανε στη σκάρα τζη προσάναμμα δυο κομματάκια αχινοπόδι κι απάνω ήβανε εσβητά κάρβουνα. Απού το πορτάκι τση φουβούς ήβανε φωτιά με το σπίρτο και στο τσεϊρέκι ενάφτανε τα κάρβουνα και εμαγερεύγαμε...» |
Δικιμάζω | Δοκιμάζω
«Μακαρούνια είχαμε με τον κιμά και με μπόλικο τυρί Κεφαλιώτικο. Όλοι εφάαμε δυο και τρεις πιατιές κι η αφεντιά ντου μήτε δεν τα δικίμασε λέει πως τα σιχαίνεται...» |
Ώφου | Αχ
«Ώφου και να ’μπόρου να ’χα φτερά ωσάν τα πουλιά να πετάξω να πάω στσι ξενιτειές απού ’ναι τα κοπέλια μου και να γυαήρω οπίσω κι ας ποθάνω την ιδιαμένη ώρα...» |
Υγιός | Γιός
«Μανολιό! Σηκώνου υγιέ μου μπλιο κι είναι καμπόση ώρα παισμένη η καμπάνα του σκολειού κι όπουγιάς δα κινήσει ο δάσκαλος το μάθημα...»
«Ε,... του διαόλου τον υγιό ανε-ν-τονε μονιάσω κιαμιά βολά στο σοκάκι...
Επήε πάλι και μου ξεκώλωσε μια μέλισσα...» |
Γαϊδουραράς ή Γαϊδούρακας | Χαρακτηρισμοί για αναιδή άνθρωπο
«-Ήκουσες πως κειοσά απού ήκλεφτε κάθα ντις τα λεφτά τση Βαγγελίας ήτονε ο αδερφουλάς τση;
-Εστά γαϊδουραράς απού ’ναι: ήπρεπε να το ψυχανεμιστούμε ντελόγο από την αρχή...» |
Παραδέρνομαι | Ταλαιπωρούμαι
«-Ίντα κάνει μπρε ο συμπέθερός σου ο Φώτης;
-Έκειά παραδέρνεται πότε κατάκοιτος στο κρεβάτι, πότε καθιστός στην αυλή. Ίσα-ίσα απού μεταπιάνεται ακόμη. Ε..., νετέρνει μπλιό...» |
Ντεμπελχανάς | Οίκος οκνηρών. Και οκνηρός άνθρωπος
«Σήκου ωρέ ντεμπέλχανά απού το κρεβάτι να πα’ κάμεις πράμα μετάπιασμα στην αποθήκη κι απόι να βγάλεις τα μιαρά να βοσκηθούνε μια στάξη...» |
Ραχατιλίδικος | Αναπαυτικός, άνετος
«Έχει η θυγατέρα μου ένα-ν-καναμπέ που δεν εξανάδα πιο ραχατιλίδικο μόμπιλο. Α δεν κάτσω εκειά δε μπορώ να ξεκουραστώ. Άλλο να σου τo λέω κι άλλο να το δείς...» |
Ω μάνα μου δουλειά ή Ω διάολε δουλειά | Ω Θεέ μου... Ω μάνα μου ... ή Ω διάβολε ..
«Δεν ήθελε να τον αϊδάρω ν’ ανεβάσει την νταμετζάνα τη ρακή στο πεζούλι, μόνο τη σήκωσε αμοναχός του. Μια-ν-κοπανιά εμολάρανε τα χέργια ντου κι εγίνη θράψαλα η νταμετζάνα και ποταμός η τσικουδιά:
- Ω διάολε δουλειά την πάθαμε... Εφώνιαξα.
- Σκάσε! φτάνει μας η άλλη, έχομε μπόλικη...» |
Θεόψυχά μου | Είδος όρκου
«Εγώ Λεμονιά το μυστικό σου το κράτηξα Θεόψυχά μου και δεν το μετά ’πα κιανενούς. Μούδε τ’ αντρούς μου δεν το ξεφανέρωσα. Πώς ήφταξε στ’ αυτιά τση Λουκάδαινας ένα Θεός κατέχει…» |
Ξεματίζω (κουκιά) | Αφαιρώ το μάτι
«Αξεμάτιστα κουκιά δεν ψήνομε. Εγώ ίσαμ’ εδά τα ’βανα στο νερό αποσπέρας και την ταχυνή τα ξεμάτιζα και τά ’ψηνα. Εδά τα ξεματίζω με το κλαδοψάλιδο και μπορώ να τα ψήσω την ταχυνή δίχως να τα βάλω στο νερό. Με τα δόντια δεν μπορώ να ξεματίσω κανένα...» |
Ριγκώνει το υνί. | Δεν καρφώνει στο χώμα αλλά απλώς σημειώνει γραμμή, χαρακώνει
«Οντε πρωτοζεύτομε το πρωταημέρι στο ζυγό, δεν αφήνομε να καρφώσει στη γη το υνί μόνο να ριγκώσει στο χώμα απάν’ απάνω για να συνηθίζει σιγά-σιγά το μνιαρό...» |
Δυο ώρες τση νύχτας | Δυο ώρες πριν ξημερώσει
«Δυο ώρες τση νύχτας μου φώνιαξε ο ορτάκης μου ο Μιχάλης να πάμε στo ψάρι. Ως εκατεβαίναμε όμως στο γιαλό θωρούμε και εκατέβαζε μπουράσκα κι ήρθαμε τα ίδια ζάλα οπίσω...» |
Ξεξινίζω | Ξεμεθώ
«Ήπιανε οψάργας του σκασμού στην εορτή του Σταυρή και ήρθε το ξημέρωμα στο σπίτι ο άντρας μου στουπί στο μεθύσι. Κοιμάται ακόμη και δεν τονε ξυπνώ μόνο δα τονε ’φήσω να ξεξοινίσει καλά-καλά...» |
Εγκρεμός | Γκρεμός
«Ανε δεις τον Τσικαλομιχάλη να περνά τσ’ εγκρεμούς του Κάστελου να γυρεύγει λαγούς γή να βγάνει αίγες από τη λέσκα, δα τρέμεις σάικα ένα μερόνυχτο…» |
Νέτα | Με πολή κούραση.
«Ήτονε κακοπατιά, μεγάλο ανεβόλεμα κι ως ήκανε και κάψα, εφτάξαμε στι σπίτι μας όλοι νέτα ...» |
Φρίσσα | Η ρέγγα
«Στα λιομαζώματα, φαΐ μαγερεμένο δεν παίρνομε, μόνο τρώμε τυρόψωμο κι ελιές γή κιαμιά-μ-πατάτα βραστή γή μια φρίσσα καψαλιασμένη. Το βράδυ καλοτρώμε στο σπίτι…» |
Ντουχιουντίζω | Σκέφτομαι
«- Να πάτε θέλει Θοδωρή στση Στέλιας το γάμο στο Ηράκλειο;
- Ντουχιουντίζομέ ντο, μα δε γατέω ίντα δα κάμομε γιατί είναι αλάργο τόπος κι η κερά είναι αγαστρωμένη...»
«Ντουχιουντισμένη σε θωρώ, κάνω να σε ρωτήξω
αν’ είν’ απ’ την αγάπη μας να σε παρηγορήσω!!!» |
Θροφτάρης | Χοίρος σιτευτός ή αρνί κ.α
«Τα Χριστούγεννα απού εσφάζαμε το θροφτάρη ήκανε η μάνα μου οματιές, ήκανε πηχτή και τσιγαρίδες και χιλιώ λογιώ ξαρεσκάκια...» |
Ντεμενάς | Χαιρετισμός με υπόκληση, παράκληση
«Να του πεις του κυρίου καθηγητή πως εγώ μήτε ντεμενάδες κάνω, μητέ μπαξίσα δίνω, κι αν είναι άξος ο γιος μου να τονε προϊβάσει αλλιώς να τονε φήσει στην ίδια τάξη...» |
Βασιλική στράτα | Κάθε κεντρικός δρόμος
«Δεν εμονιάσαμε σε βασιλική στράτα να πεις πως ήτονε κι άλλοι αθρώποι και δε με ’δε ο γιός σου. Εκουτελώσαμε στου Βαρδή το στενοσόκακο και τον εχαιρέτηξα κι εκείνος δε μου ’πήρε το χαιρετισμό. Πε μου στο Θεό σου ιντά ’χει μετά μένα...» |
Αφουκρούμαι | Ακούω προσεκτικά και υπακούω. Προστ. Αφουκρού
«Εκρυφοκουβέντιαζε η Κατερινιά με την Δήμητρα και δίχως να με δούνε εφουκράστηκα. Δεν εφήκανε κακολόημα να μην το πούνε τσ’ ανηψάς μου τση Ελενιάς...»
«Δεν τονε ξανακοντεύγω τον Αντώνη στο σπίτι μου γιατί δε μ’ αφουκράται ό, τι και να του πω κι ό,τι και να τoυ τάξω...»
«Αφουκρού μωρή ίντα σου λέω και μην τον έχεις το νου σου ’πα κι εκεί...» |
Φώληση | Άρθρωση, κλείδωση
«Λέει πως τονε πονούνε οι φώλησές του σ’ όλο ντου το κορμί κι έχει ως φαίνεται και μια στάξή πυρετουλάκι κι είναι όλο μουρμούρα εκειά απού κείτεται αποστάν οψές...» |
Ιβάλια (τα) | Οι κακές πράξεις, τα καμώματα
«Δε θωρεί μωρέ τα ιβάλια τση θυγατέρας τση μόνο γυρίζει τα σπίτια και τα σοκάκια του χωργιού και περγελά τσ’ αποδέλοιπες κοπελιές. Καλά το ’λεγε η μακαρίτισσα η λαλά μου:
-Το περιγέλιο του χωργιού περγελά τσοι χωργινούς...» |
Παντρεμένη φάβα | Βάζουν λάδι στην κατσαρόλα, κόβουν ψιλό- ψιλό κρεμμυδάκι και το τσιγαρίζουν και βάζουν μέσα την βρασμένη φάβα, την ανακατεύουν καλά, την αφήνουν να χοχλάσει και είναι έτοιμη. Συνοδεύεται με σαλατικά.
|
|
